De Kersttrein van Wierden
WIERDEN - Eerste kerstdag 1944 werd vlakbij het station de locomotief van een trein vol dwangarbeiders door Engelse jachtvliegtuigen kapotgeschoten. Deze trein staat bekend als de 'Kersttrein van Wierden' en één van de dwangarbeiders was T. Vijfhuize uit Middelharnis, de vader van Liedy van Putten-Vijfhuize. Onlangs brachten zij en haar man een bezoek aan waar het allemaal gebeurde.
In de wagons van de 'Kersttrein' zaten circa 1400 dwangarbeiders (tussen de 18 en 40 jaar oud) voor het merendeel afkomstig van de eilanden in zuid west Nederland plus een kleiner deel uit Noord Holland, onderweg naar Duitsland in het kader van de Arbeitseinsatz. In de ontstane paniek vlak na de beschieting wisten zo'n 180 dwangarbeiders te ontsnappen. De overige mannen werden opgesloten in de fabriek van (toen) Scholten op de Violenhoek. Vanuit deze fabriek en later op die dag wisten nog eens ongeveer 120 dwangarbeiders te ontsnappen. Alle bijna 300 ontsnapten kregen spontaan hulp van de Wierdense bevolking en vonden allemaal een veilig onderduikadres in de omgeving (ondanks de zware straffen die op dergelijke daden stonden) of wisten op eigen gelegenheid weer thuis te komen. De overige dwangarbeiders werden diezelfde avond alsnog naar Duitsland afgevoerd en aldaar op verschillende plaatsen te werk gesteld.
Liedy’s vader probeerde vlak na de beschieting van de locomotief te ontsnappen en werd door de Duitsers gedwongen om beschutting onder de trein te zoeken. Hij kwam in de fabriek van Scholten terecht, maar ook hier wist hij niet aan de Duitsers te ontkomen en werd afgevoerd naar Duitsland, waar hij in Wuppertal terecht kwam. Gelukkig voor hem en zijn nabestaanden/familie keerde hij na de oorlog weer behouden naar Middelharnis terug, maar 39 andere dwangarbeiders verloren hun leven in Duitsland.
Liedy’s vader heeft nooit willen vertellen over wat er gebeurd is bij het transport en in Wuppertal, daar hem dit te zeer emotioneerde, maar (en dat is vaker voorgekomen) na zijn overlijden enkele jaren geleden, vonden zijn kinderen een mapje met daarin onder andere een dagboekje dat hij had geschreven over zijn belevingen in de Kersttrein en in Duitsland. Hierin stond onder meer dat hij penningmeester was van het comité dat zorg heeft gedragen voor het monument dat “de eilanders” uit dankbaarheid voor de ontvangen hulp schonken aan Wierden en dat in 1947 werd onthuld.
Liedy heeft enige tijd daarna contact opgenomen met de gemeente en die was zo goed om haar door te verwijzen naar de Historische Kring. Via email ontving Liedy alle informatie die de HKW voorhanden had, waar zij en haar familie zeer van onder de indruk waren, met als gevolg een uitgebreide correspondentie over en weer.
Vrijdag 31 juli waren zij en haar man in Wierden en Kees Kroon van de Historische Kring nam hen mee naar “de plek des onheils” vlak bij het station en de zich aldaar bevindende vier monumenten met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog. Onderweg werd toelichting gegeven op de verschillende gebouwen/plekken die te maken hadden met de Kersttrein en er werden veel verhalen uitgewisseld, die voor beide zijden een welkome aanvulling waren van hetgeen al bekend was.