1984

1984 van George Orwell is zo'n boek dat je leest op je middelbare school voor je Engelse literatuurlijst, omdat het lekker dun is en pas weer tegenkomt als je vijftig jaar later de boekenkast leegruimt. Totdat er een berichtje in de krant verschijnt over de aankoop van gegevens door de gemeente, omdat die gemeente de gegevens die ze zelf heeft niet mag gebruiken. En als je dan ook nog iets merkt van een gevoel van "waarom al die ophef?" bij de geïnterviewde ambtenaar, dan gaan alle haren recht overeind staan. Het rare was dat ik geen logica in de aankoop kon ontdekken. De opgekochte gegevens gaan over de samenstelling van de bevolking en de leefsituatie in de wijken. Dus zeer basale gegevens, denk ik. Gegevens als gemiddeld aantal echtscheidingen, gemiddeld aantal uitkeringen per inwoners, gemiddelde leeftijd, levensverwachting, et cetera. De gegevens worden gekocht van onder meer verzekeraars, banken en de Belastingdienst. Als je ze op een rijtje zet, heb je een globale beoordeling over een straat of buurt, denk ik. Je weet of er meer dan gemiddeld rijke mensen wonen, hoeveel auto's er per gezin zijn, hoeveel uitkeringen er gemiddeld zijn. Kortom, heb je te maken met een arme of een rijke buurt?
En je kunt uitrekenen hoeveel geld de gemeente aan een bepaalde straat of buurt besteedt, of aan de inwoners ervan en of dat veel of weinig is? Kun je via de wijken bezuinigingen doorvoeren? Zoals in: "Jullie zijn een rijke straat, daarom reserveren we weinig geld voor bijstand?" Of voor sport: "Dat kunnen jullie zelf wel betalen." Op deze manier worden algemene inkomensgegevens, gekoppeld aan de verstrekking van subsidiegelden voor buurtactiviteiten. En dat mag niet, dat is inkomenspolitiek.
De gemeente Enschede is verdeeld in negen wijkteams met een wijkmanager en sinds kort ook verantwoordelijk voor de verdeling van zorg en huishoudelijke ondersteuning in het kader van de WMO. Dit alles kost geld, tientallen miljoenen en het functioneert nog niet. Misschien geen wonder, ze draaien nog maar twee jaar. Maar politiek en bestuur zijn onrustig en hebben – zoals afgesproken - opdracht gegeven voor een evaluatie met een verbod op het maken van aanbevelingen. Conclusies mogen wel getrokken worden, maar adviezen op basis van het onderzoek worden niet op prijs gesteld.
Je laat twee deskundigen een onderzoek verrichten, maar je wilt niet de concrete aanbevelingen van de deskundigen horen? Arrogantie? Domheid? Bang voor gezichtsverlies? Of ken je de problemen en aanbevelingen al en durf je ze niet naar buiten te brengen? De hoofdpersoon uit het boek van Orwell heet Winston Smith en hij werkt op het Ministerie van Waarheid, waar hij kranten uit het verleden aanpast aan de waarheid van het heden. De geschiedenis wordt continu gewijzigd, waarbij het lijkt dat het om de waarheid gaat. Dat is natuurlijk niet zo, het gaat om de macht. Waarheid bestaat niet. Zij wordt met steeds nieuwe data gevuld waardoor ze continu verandert. Waarheid bestaat alleen als kern van religie. En daar hebben we honderden van.


Jan Visser